• Agile Leadership

Eigenaarschap in Agile teams: vrijheid geven zonder chaos

“Pap, je moet je werk ook niet mee naar huis nemen.” Ik hoor het mijn zoon nog zeggen. Lekker dan. Ik liep meteen volledig vast. Een paar jaar geleden had ik een stevige discussie met mijn toen nog puberzoon over zijn taakvolwassenheid (dat noemde ik natuurlijk anders, maar ik weet niet meer of dat heel fraai was). We verschilden van mening over hoeveel vrijheid hij aankon. En vooral over: hoeveel vrijheid hij vond dat hij móést hebben. En laat die botsing van twee assen nou ook waardevol zijn voor eigenaarschap in Agile teams. Ik leg het uit.

Waar de discussie destijds precies over ging laat ik achterwege; maar het proces deel ik graag. Want los van het feit dat ik een inhoudelijk punt had (vond ik), had hij óók een punt. En daardoor kwamen we al vrij snel in de discussie aan bij een bekend model:

• Taakvolwassenheid (in hoeverre ben je in staat iets zelfstandig op te pakken?)
• Vrijheid (welke ruimte heb je nodig om verantwoordelijkheid te nemen?)

Begin op de as van vrijheid

Ik liep vast omdat ik vond dat hij onvoldoende liet zien dat hij eigenaarschap pakte: “Laat dan zien dat je de verantwoordelijkheid zelf kan nemen!” Hij hield vol: “Als jij me geen vrijheid geeft, hoe kan ik dan laten zien dat ik me volwassen gedraag?”

Tja… daar stond ik dan. “Je moet je werk niet te veel mee naar huis nemen”, was de rake opmerking waarmee de discussie in een volgende fase kwam.

Want hij had gelijk. Als je wilt dat iemand groeit, moet je beginnen op de as van vrijheid. Niet eindigen. Het doet me denken aan hoe jonge kinderen leren via wat onderzoekers ‘risky play’ noemen: net genoeg uitdaging en risico om te ontdekken wat ze zelf kunnen, maar binnen een veilige context.

Zo werkt dat ook voor stap voor stap groeien taakvolwassenheid. Je geeft een stukje ruimte, iemand groeit in taakvolwassenheid en samen verhoog je het eigenaarschap. Andersom werkt nauwelijks. Je kunt niet laten zien dat je iets kunt, als je er nooit de vrijheid voor krijgt.

Eigenaarschap in teams werkt precies zo

In Agile teams zien we dezelfde dynamiek:

• Geef je een nieuw of onervaren team volledige autonomie, dan ontstaat chaos, onzekerheid en soms paniek. Zelfsturing zonder ervaring is geen autonomie maar een recept voor frustratie.
• Ontneem je een taakvolwassen team de vrijheid, dan krijg je bore-out, verlies van motivatie en leiders die onbewust in micromanagement belanden.

Agile eigenaarschap gaat dus niet over ‘alles loslaten’. En autonomie is niet: ‘succes ermee’. Het gaat om de juiste vrijheid op het juiste moment. Dat is precies wat zelfsturing in Agile betekent: een flexibele balans tussen vrijheid en structuur, afgestemd op waar het team staat.

De rol van managers verandert fundamenteel

In een Agile context schuift de rol van managers mee. Van sturen naar ondersteunen. Van controleren naar faciliteren. Van beslissen naar kaders scheppen. Coachend leiderschap is geen ‘vrijheid geven’, maar bewust doseren van autonomie.

Een manager die eigenaarschap wil vergroten zorgt daarom voor:

• duidelijke doelstellingen (het waarom),
• heldere kaders (het speelveld),
• ruimte binnen die kaders (het hoe bepaalt het team),
• coaching op groei in taakvolwassenheid.

Eigenaarschap vergroten? Begin bij het gesprek.

Mijn zoon en ik waren het dus niet eens over de hoeveelheid vrijheid of de mate van taakvolwassenheid. Dat gebeurt in teams ook. Maar we waren het wél eens over het proces:

• Eerst een stukje vrijheid,
• dan zelf leren en ontwikkelen
• en daarna de vrijheid verder vergroten.

Hoe doe je dat in je eigen team?

• Bespreek wat eigenaarschap betekent in jullie context.
• Maak expliciet welke ruimte het team heeft (en welke niet).
• Onderzoek waar taakvolwassenheid nog kan groeien.
• Spreek samen af hoeveel vrijheid passend is bij de volgende stap.

Eigenaarschap ontstaat nooit vanzelf. Het ontstaat waar vertrouwen, helderheid en groei samenkomen.

Hoe is dit in jouw team?

Hoe ervaar jij de ideale balans tussen vrijheid en structuur? En hoe bespreken jullie dat onderling? Weet in ieder geval dat de juiste balans teams niet alleen productiever maakt, maar ook gelukkiger in hun werk. Herken je die situatie? Thuis of op je werk, ik spar er graag vrijblijvend met je over.