• Agile & Scrum Basics

Hoe ‘een feestje voor de bühne’ mijn ogen opende

De muziek staat keihard. De ramen trillen. Opzwepende hits komen me tegemoet. Nog een paar meter tot aan de trainingsruimte en bij iedere stap vraag ik me af wat ik aan de andere kant van de deur aan zal treffen. ‘Zal iedereen nog steeds zo naar elkaar…?’ Ik leg mijn hand op de deurklink en druk hem als in slowmotion naar beneden. De deur zweeft geruisloos open, openbaart een ongelooflijk schouwspel. ‘Dit kan niet, dit is niet echt!’, denk ik hardop en sta verbijsterd aan de grond genageld. ‘Is dit het team waar niemand elkaar durft te vertrouwen? De teamleden die zich stuk voor stuk onveilig voelen? Hoe kan dit?’

Hier is geen woord aan gelogen. De bovenstaande introductie is een vrij letterlijke vertaling van wat mij als coach die dag gebeurde. Ben je nieuwsgierig naar wat er achter die deur plaatsvond? Lees dan vooral door, want ik vind dat je van mijn ervaring moet kunnen leren. Omdat het alles zegt over de essentie en noodzaak van Psychologische Veiligheid in een team. In dit artikel kun je dan ook, zeker als je tussen de regels door leest, meer ontdekken over: teamsfeer, achterdocht, gestapelde problematiek en feesten voor de bühne. Zie het als de introductie van onze themamaand april: bouwen aan vertrouwen.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief en ontvang alle informatie over de themamaand.

De effecten van onveiligheid

Ga even mee terug in de tijd naar twee weken eerder. Ik ben dan net ingevlogen als coach van een team bestaande uit 10 personen. De teamleider heeft mijn hulp keihard nodig, het team zit namelijk muur- en muurvast. Hoe je dat ziet? De sfeer in het team is verre van gezellig, zeg maar gerust verziekt. Iedereen lacht vriendelijk naar elkaar in meetings, maar onder water gunt men elkaar niets. Deuren zijn dicht. Computerschermen worden snel weggeklikt wanneer teamleden elkaar passeren. Waar dat in resulteert? De prestaties van het team laten al maanden te wensen over. Er worden, zeg maar, al jaren geen prijzen meer gewonnen. De boel zit vast en de teamleider krijgt het niet meer in beweging. Er moet wat veranderen. Maar wat is er aan de hand? Hoe krijgen we weer werkgeluk in de organisatie? Hoe maken we met het team weer echte impact? 

Ik besluit zo snel mogelijk te starten met 1 op 1 interviews, om zo een rapport op te bouwen. Natuurlijk krijgt iedereen individueel de ruimte om zich uit te spreken en in een veilige setting met mij te delen wat er volgens hem/haar aan de hand is. Wat me opvalt? Er ontstaan al heel snel erg diepe persoonlijke gesprekken. Blijkbaar is de nood om het hart te luchten erg hoog. Niet gek, want de effecten van opgestapelde problemen in het team zijn op z’n minst schrikbarend: slapeloze nachten, vermoeidheid, spanningen thuis, tranen, nog meer tranen, het gevoel van op de tenen lopen, burn out achtige klachten. Het komt allemaal voorbij.

“Dit blijft toch zeker wel tussen ons. Dit mag deze ruimte nooit verlaten. Ik wil niet dat die en die dit weten” 

Hier is wat heftigs aan de hand. Stuk voor stuk voelt niemand zich veilig. ‘Dit blijft toch zeker wel tussen ons’. ‘Dit mag deze ruimte nooit verlaten’. ‘Ik wil niet dat die en die dit weten’. Tegelijkertijd beaamt ook iedereen dat het houden zoals het nu is, niet houdbaar is. Er moet wat gebeuren! En dus stemt iedereen in om een groepssessie te starten. Om onder begeleiding in gesprek te gaan over: het ontbreken van openheid, je mening mogen geven, gehoord worden en je veilig voelen. Samen met mijn collega arbeidspsycholoog ga ik aan de slag met een programma vol met interactieve interventies, zowel gericht op het aangaan van dialogen als van fysieke oefeningen om dichter bij elkaar te komen en elkaar meer te vertrouwen. Al snel staat het programma op papier en kijken we elkaar aan. ‘Dat wordt een pittige’, knikt mijn collega me toe.

Waar is dat feestje?

Twee weken later. De dag van de sessie, natuurlijk ergens op een veilige externe locatie. Ik heb zojuist mijn collega, netjes op tijd, opgehaald en draai de ring op. Jahoor. Op de rem. Bumper aan bumper aan bumper. Net als het team wat we zo moeten coachen, zitten ook wij ineens muurvast. Maar dan in de file. ‘Dit gaan we nooit redden’, zucht ik. Geen goed begin van een pittige en intensieve sessie. Ruim een half uur te laat draaien we het grind van de parkeerplaats op. Ik hou sowieso niet van te laat komen, maar op vandaag komt het al helemaal niet uit. De 10 teamleden zullen vast en zeker zitten te balen in de geboekte trainingsruimte. Ik verwacht: een oorverdovende stilte, een spanning om te snijden en blikken om mee te doden. 

Ik druk de klink als in slowmotion naar beneden. De deur zweeft geruisloos open. ‘Dit kan niet, dit is niet echt!’ Alle teamleden dansen op de tafels. Het is nog steeds ochtend, maar de polonaise lijkt al te zijn gepasseerd. Er hangen nog net geen mensen aan de lampen. De muziek knalt uit de speakers, er wordt luidkeels meegezongen en analyserend zou je kunnen zeggen: dit feestje gaat goed los!. Ze lachen, feesten. Ze lijken iets te vieren te hebben. Dat is toch fantastisch? Wie wil dat nou niet zien in zijn team? Het ideale begin van de teamsessie?

Nee. Dit is het team waar niemand zich echt veilig voelt. Dit ‘feestje’ is dus geen resultaat van een overwinning. Is absoluut geen doorbraak of openbaring. Dit ‘feestje’ is een maskering van wat er echt aan de hand is. Je echte zelf laten zien, dat kan in dit team helemaal niet. Het is feesten voor de bühne, want dan hoor je erbij. Met z’n allen doen alsof er niets aan de hand is. Het achterste van je tong absoluut niet laten zien, maar er een grote show van maken. Alles beter dan dat pijnlijk onveilige gevoel bespreekbaar maken. Ze dansen uit ongemak. Zingen uit wantrouwen.

Deze voor mij indrukwekkende ochtend werd uiteindelijk toch de start van een succesverhaal. Voor mij en voor het team. Het ‘feestje voor de bühne’ bleek uiteindelijk namelijk wel een heel duidelijk startpunt van een intensief traject. In verschillende sessies hebben we zo met elkaar uiteindelijk toch weten te bouwen aan vertrouwen. Zo ontstond het team met ruimte om je mening te geven, gehoord te worden en feedback te delen om te leren (ipv te beschadigen). En zo werden er ook weer prijzen gewonnen!

Themamaand april: Bouwen aan vertrouwen

Ik hoop dat dit bovenstaande verhaal voor jou net zo waardevol is als voor mij. Deze hele ervaring liet mij namelijk nogmaals zien hoe nodig psychologische veiligheid in een team is. Of het liet me eigenlijk zien hoe desastreus het ontbreken van psychologische veiligheid is. Toch blijkt dat dat in de dagelijkse praktijk niet erg makkelijk te zien is, soms blijven de spanningen simpelweg onder de oppervlakte. Wordt er geen aandacht aan besteed. Dat gaan we in april anders doen!

Heb jij ook spanningen in jouw organisatie en teams? Wil je weten wat het nut is van psychologische veiligheid? Welke impact psychologische veiligheid heeft als het ontbreekt, of juist wanneer het wel aanwezig is? En wil je weten welke interventies leiden tot meer psychologische veiligheid? Volg ons de hele maand april op onze socials, schrijf je in voor de nieuwsbrief en mis geen enkele tip! We delen inzichten, interviews, cases uit de praktijk en behandelen slimme modellen die je verder brengen.